Πότε η νεφρεκτομή είναι απαραίτητη;

Δυστυχώς, λόγω ορισμένων παθολογικών καταστάσεων καλοήθους, κακοήθους ή τραυματικής αιτιολογίας, μπορεί να χρειαστεί η αφαίρεση του ενός ή και των δύο νεφρών. Η χειρουργική επέμβαση που αποσκοπεί στην αφαίρεση ενός ή και των δύο νεφρών ονομάζεται νεφρεκτομή.

Τι είναι η νεφρεκτομή;

Η νεφρεκτομή είναι μια χειρουργική επέμβαση που πραγματοποιείται με σκοπό την αφαίρεση ενός ή και των δύο νεφρών. Η επέμβαση αυτή εκτελείται για τη θεραπεία του καρκίνου των νεφρών, σοβαρών νεφρικών παθήσεων ή τραυματισμών. Επιπλέον, πραγματοποιείται και ως μέθοδος μεταμόσχευσης νεφρού από ζωντανό ή νεκρό δότη σε έναν ασθενή με νεφρική ανεπάρκεια. Η χειρουργική αφαίρεση μπορεί να είναι μερική, όπου αφαιρείται μόνο το πάσχον τμήμα του νεφρού, ή ριζική, όπου αφαιρείται ολόκληρο το όργανο, συμπεριλαμβανομένου τμήματος του ουρητήρα, μερικές φορές και των επινεφριδίων και του περιβάλλοντος λιπώδους ιστού. Η απόφαση για αφαίρεση ενός νεφρού βασίζεται σε μια λεπτομερή αξιολόγηση της συνολικής υγείας του ασθενούς, της νεφρικής λειτουργίας και της παρουσίας κάποιας παθολογίας που επηρεάζει το ένα ή και τα δύο νεφρά.

Ενδείξεις για νεφρεκτομή

Η νεφρεκτομή πραγματοποιείται όταν υπάρχουν οι κάτωθι ενδείξεις:

• Νεφροκυτταρικό καρκίνωμα, δηλαδή πρωτοπαθής κακοήθης όγκος του νεφρού.
• Σοβαρές, καλοήθεις νεφρικές παθήσεις που οδηγούν σε μη αναστρέψιμη νεφρική βλάβη, όπως η χρόνια πυελονεφρίτιδα ή η τελικού σταδίου υδρονέφρωση.
• Ύπαρξη μη λειτουργικού νεφρού λόγω χρόνιων λοιμώξεων, αποφρακτικής ουροπάθειας ή σοβαρής κυστεοουρητηρικής παλινδρόμησης.
• Σοβαρός τραυματισμός ο οποίος έχει προκαλέσει απειλητική για τη ζωή κάκωση του νεφρού με ανεξέλεγκτη αιμορραγία ή καταστροφή της δομής του.
• Πολυκυστική νόσος των νεφρών, ειδικά σε περιπτώσεις όπου τα νεφρά διογκώνονται υπερβολικά, προκαλώντας έντονο πόνο, επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις ή πίεση σε γειτονικές δομές.
• Συμπτωματική νεφρολιθίαση όταν η νόσος έχει προκαλέσει εκτεταμένη νεφρική βλάβη και απώλεια λειτουργικότητας του νεφρού παρά τις συντηρητικές θεραπείες.
• Νεφραγγειακή υπέρταση που προκαλείται από την προοδευτική απόφραξη της νεφρικής αρτηρίας και οδηγεί σε μη ελεγχόμενη υπέρταση, αν και αυτή αποτελεί σπάνια ένδειξη.
• Όταν ένας εν ζωή δότης επιθυμεί να δωρίσει εθελοντικά έναν νεφρό για μεταμόσχευση ή αποφασίζει η οικογένεια ενός νεκρού δότη να δωρίσει το νεφρό του.

Τύποι νεφρεκτομής

Η νεφρεκτομή διακρίνεται σε δύο κύριους τύπους, τη μερική και τη ριζική νεφρεκτομή.

• Στην περίπτωση της μερικής νεφρεκτομής, αφαιρείται μόνο το παθολογικό τμήμα του νεφρού, διατηρώντας το υπόλοιπο όργανο ανέπαφο. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται όταν ο όγκος είναι μικρός και εντοπισμένος, σε ασθενείς με μονήρη νεφρό ή σε εκείνους που διατρέχουν κίνδυνο νεφρικής ανεπάρκειας.
• Η ριζική νεφρεκτομή περιλαμβάνει την πλήρη αφαίρεση του νεφρού μαζί με τους γύρω ιστούς και ένα τμήμα του ουρητήρα. Εφαρμόζεται κυρίως σε περιπτώσεις όπου ο καρκίνος έχει μεγάλες διαστάσεις ή το νεφρό έχει υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη.

Μέθοδοι διεξαγωγής της νεφρεκτομής

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορες τεχνικές, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης και την επιλογή του χειρουργού. Τρεις είναι οι πιο διαδεδομένες τεχνικές, η λαπαροσκοπική, η ανοιχτή και η ρομποτική νεφρεκτομή. Η λαπαροσκοπική μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική, περιλαμβάνει τη χρήση μικρών τομών μέσω των οποίων εισάγονται ένα λαπαροσκόπιο και ειδικά χειρουργικά εργαλεία που όμως τα κατευθύνει ο χειρουργός. Το νεφρό αφαιρείται μέσω μιας μικρής τομής, με αποτέλεσμα μειωμένη απώλεια αίματος, λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο και ταχύτερη αποκατάσταση. Η ανοιχτή νεφρεκτομή αποτελεί την πιο παραδοσιακή τεχνική, κατά την οποία γίνεται μια μεγάλη τομή στην κοιλιά ή την οσφυϊκή περιοχή. Αν και προσφέρει άμεση πρόσβαση στον νεφρό, η μέθοδος αυτή συνδέεται με μεγαλύτερο μετεγχειρητικό πόνο και μακρύτερη περίοδο ανάρρωσης.

Η ρομποτική χειρουργική, με τη βοήθεια του συστήματος Da Vinci, αποτελεί την  πιο εξελιγμένη τεχνική μερικής ή ριζικής νεφρεκτομής. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει στον χειρουργό να αφαιρέσει τον όγκο με υψηλή ακρίβεια, ελαχιστοποιώντας την αιμορραγία και διατηρώντας τη λειτουργικότητα του υπόλοιπου νεφρού. Η διενέργεια μικρών τομών και η τρισδιάστατη στερεοσκοπική εικόνα επιτρέπουν πιο ακριβείς κινήσεις, μειώνοντας τον μετεγχειρητικό πόνο και τον χρόνο αποκατάστασης.Η μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη  διαφορά και πλεονέκτημα της ρομποτικής σε σύγκριση με την λαπαροσκοπική είναι η επιδεξιότητα των ρομποτικών εργαλείων, χαρακτηριστικό που απουσιάζει από την λαπαροσκοπική τεχνική καθώς όπως προαναφέρθηκε στη λαπαροσκοπική τα εργαλεία τα κρατάει ο χειρουργός. Αντιθέτως στη ρομποτική τα εργαλεία κατευθύνονται διαμέσου της ρομποτικής κονσόλας.

Νεφρεκτομή και καρκίνος του νεφρού

Ο καρκίνος του νεφρού αποτελεί περίπου το 3% όλων των μορφών καρκίνου στους ενήλικες, με συχνότερη μορφή το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα. Ο καρκίνος μπορεί να είναι ασυμπτωματικός στα αρχικά στάδια, με αποτέλεσμα η διάγνωσή του να γίνεται συχνά τυχαία μέσω απεικονιστικών εξετάσεων (αξονική ή μαγνητική τομογραφία). Όταν εντοπίζεται σε αρχικά στάδια, η νεφρεκτομή αποτελεί την κύρια θεραπευτική επιλογή με υψηλά ποσοστά ίασης.

Κίνδυνοι και επιπλοκές

Όπως κάθε χειρουργική επέμβαση, η νεφρεκτομή ενέχει ορισμένους κινδύνους, όπως:

• Λοιμώξεις
• Αιμορραγία
• Μετεγχειρητική πνευμονία
• Νεφρική ανεπάρκεια (σε περίπτωση που το έτερο νεφρό δεν λειτουργεί επαρκώς).

Οι ασθενείς με έναν νεφρό πρέπει να αποφεύγουν αθλήματα με υψηλό κίνδυνο τραυματισμού και να υιοθετούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής για τη διατήρηση της νεφρικής τους λειτουργίας.

Αποκατάσταση και μετεγχειρητική φροντίδα

Μετά τη χειρουργική επέμβαση, οι ασθενείς παρακολουθούνται προσεκτικά για αλλαγές στην αρτηριακή πίεση, τους ηλεκτρολύτες και την ισορροπία υγρών. Η διάρκεια νοσηλείας κυμαίνεται από 1 έως 4 ημέρες, ανάλογα με τη μέθοδο που εφαρμόστηκε. Η πλήρης αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες, κατά τις οποίες συνιστάται αποφυγή άρσης βαρέων αντικειμένων, έντονης σωματικής δραστηριότητας και γενικά καταπόνησης.

Διατροφή μετά από νεφρεκτομή

Γενικά, οι ασθενείς με λειτουργικό νεφρό δεν χρειάζεται να ακολουθήσουν ειδική διατροφή. Ωστόσο, προτείνεται:

• Επαρκής ενυδάτωση
• Κατανάλωση τροφών πλούσιων σε σίδηρο (κρέας, όσπρια, σπανάκι)
• Ισορροπημένη πρόσληψη πρωτεϊνών
• Περιορισμός του αλατιού και της καφεΐνης.

Γενικά, η νεφρεκτομή αποτελεί μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για ασθενείς με καρκίνο του νεφρού και σοβαρές νεφρικές παθήσεις. Οι σύγχρονες τεχνικές, και κυρίως  η ρομποτική προσέγγιση προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα, καθώς αποτελεί μια λιγότερο επεμβατική εναλλακτική του κλασικού ανοιχτού χειρουργείου, προσφέροντας στους ασθενείς την ευκαιρία να αναρρώσουν ταχύτερα και να επανέλθουν πιο σύντομα στην καθημερινότητά τους. Ο Χειρουργός Ουρολόγος Δρ. Βασίλειος Μυγδάλης πραγματοποιεί τη νεφρεκτομή με την ενδεδειγμένη τεχνική, εφόσον φυσικά υφίστανται οι κατάλληλες ενδείξεις.