Ακράτεια ούρων ονομάζεται η χωρίς την θέληση απώλεια ούρων. Στον ασθενή με ακράτεια, η απώλεια ούρων, ελέγχει και κυριαρχεί την καθημερινότητά του και τον καθιστά να βρίσκεται υπό συνεχή φόβο και άγχος. Ενώ δεν αποτελεί απειλητική για την ζωή κατάσταση, ωστόσο έχει μεγάλη επίπτωση στην ποιότητα ζωής. Προκαλεί αμηχανία και ποικίλους περιορισμούς στις καθημερινές και κοινωνικές δραστηριότητες, ενώ υποχρεώνει πολλούς πάσχοντες να χρησιμοποιούν διάφορα μέσα π.χ πάνες για την αντιμετώπισή της.
Το πρόβλημα της ακράτειας των ούρων είναι εξαιρετικά συχνό και αφορά άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας.
Προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση ακράτειας αποτελούν:
- Ηλικία
- Παχυσαρκία
- Πολυτοκία
- Εμμηνόπαυση (έλλειψη οιστρογόνων)
- Χειρουργικές επεμβάσεις – ακτινοθεραπεία στην ελάσσονα πύελο
- Πρόπτωση των οργάνων της πυέλου (κυστεοκήλη, ορθοκήλη)
- Νευρολογικές παθήσεις (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας, αγγειακό εγκεφαλικό)
- Κάπνισμα, δυσκοιλιότητα
- Χρόνιες παθήσεις ουροποιητικού (φλεγμονές, καρκίνος)
- Φάρμακα (ηρεμιστικά, υπνωτικά, νευρολογικά, αντιυπερτασικά)
Τα ευχάριστα νέα είναι ότι, σχεδόν όλοι, οι άνθρωποι με ακράτεια μπορούν να βρούν κάποια λύση. Πολλές θεραπευτικές επιλογές είναι διαθέσιμες όπως, η φυσικοθεραπεία και η επανεκπαίδευση της κύστης, η φαρμακευτική θεραπεία και η χειρουργική αντιμετώπιση. Αυτές οι θεραπευτικές επιλογές εξατομικεύονται αναλόγως του προβλήματος και των επιλογών του κάθε ασθενούς.
Τύποι Ακράτειας:
- Ακράτεια προσπαθείας (stress ακράτεια ούρων)
Είναι η ακούσια απώλεια ούρων σε καταστάσεις που αυξάνεται η ενδοκοιλιακή πίεση όπως π.χ. στον βήχα, στο γέλιο, στο φτάρνισμα, στην άρση βάρους, στην άσκηση κ.α. Οφείλεται στην χαλάρωση των μυών του πυελικού εδάφους και στην ανεπάρκεια του σφιγκτηριακού μηχανισμού της ούρησης. - Επιτακτική ακράτεια ούρων (ακράτεια από έπειξη)
Είναι η ακούσια απώλεια ούρων, που ακολουθεί την έντονη και αιφνίδια επιθυμία για ούρηση και συμβαίνει συνήθως καθ’οδόν για την τουαλέτα. Η αιτιολογία της, είναι η υπερδραστηριότητα του εξωστήρα μυ της κύστης, που συσπάται έντονα χωρίς τον έλεγχο του ατόμου. - Μικτού τύπου ακράτεια ούρων
Χαρακτηρίζεται από συνδυασμό των δύο προηγούμενων τύπων. Είναι σημαντικό να προσδιοριστεί από τον ασθενή ποιό είναι το κυρίαρχο και ενοχλητικότερο σύμπτωμα για να αντιμετωπισθεί πρώτο από όλα. - Ακράτεια ούρων από υπερπλήρωση
Συνοδεύεται αφενός από την έλλειψη αίσθησης της γεμάτης με ούρα κύστης και αφετέρου από το αίσθημα της ατελούς κένωσης της κύστης μετά την ούρηση. Εμφανίζεται όταν η κύστη φθάνει σε σημείο που δεν αδειάζει τα ούρα, με συνέπεια να παραμένει μεγάλο υπόλλειμα ούρων μετά από την ούρηση. Παρουσιάζεται σε άτομα με χρόνια επίσχεση (κατακράτηση) ούρων. Οφείλεται συνήθως, στους άνδρες στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, λόγω πρόπτωσης στις γυναίκες ή λόγω νευρολογικών προβλημάτων και στενωμάτων ουρήθρας σε άνδρες και γυναίκες.
Μύες πυελικού εδάφους
Διαγνωστική προσέγγιση
Η αρχική εκτίμηση στηρίζεται στην λήψη λεπτομερούς ιστορικού και κλινικής εξέτασης. Πληροφορίες μπορεί να αντληθούν από το «ημερολόγιο ούρησης», δηλαδή την καταγραφή της συχνότητας των ουρήσεων, της ποσότητας των ούρων, των επεισοδίων ακράτειας και κάθε άλλου συνοδού συμπτώματος στο 24ωρο. Ο βασικός εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει εξετάσεις ούρων και υπερηχοτομογράφημα του ουροποιητικού συστήματος.
Ο ουροδυναμικός έλεγχος αποτελεί αναντικατάστατη δοκιμασία για την εκτίμηση της λειτουργίας της κύστης. Εφαρμόζεται κυρίως σε ασθενείς με νευρολογικές παθήσεις για την εξακρίβωση και την αιτιολογική διερεύνηση της ακράτειας και επομένως παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την θεραπευτική προσέγγιση που πρέπει να εφαρμοστεί. Ο ουροδυναμικός έλεγχος, με τις επιμέρους δοκιμασίες που περιλαμβάνει, έχει σαν σκοπό να αναπαράγει τα συμπτώματα της δυσλειτουργίας του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος, ώστε να επιτευχθεί μέσα από την καταγραφή και μελέτη των παρατηρήσεων που γίνονται, η ακριβής διάγνωση της ακράτειας.
Η κυστεοσκόπηση (η εξέταση της κύστεως μέσω της ουρήθρας με την βοήθεια τηλεσκοπικού εργαλείου), σε μερικούς ασθενείς είναι απαραίτητη για την ακριβέστερη διάγνωση και τον αποκλεισμό ανωμαλιών της ουρήθρας ή της κύστεως.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Ακράτεια προσπαθείας (stress ακράτεια) στις γυναίκες
-
-
- Ασκήσεις πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel), για ενδυνάμωση των μυών που υποστηρίζουν την ουρήθρα και την κύστη. Η τακτική εφαρμογή των ασκήσεων για χρονικό διάστημα 3-6 μηνών, θα επιφέρει αισθητή μείωση της ακράτειας προσπαθείας.
- Βιοανάδραση (biofeedback)
- Φαρμακευτική αγωγή
- Τοποθέτηση ταινιών ανάρτησης. Αποτελεί μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική θεραπεία, με τοποθέτηση ειδικών συνθετικών ταινιών ελεύθερης τάσης κάτω από την ουρήθρα. Η μέθοδος αυτή αποτελεί την δημοφιλέστερη μέθοδο αντιμετώπισης, καθώς είναι ελάχιστα επεμβατική, παρουσιάζει πολύ καλά αποτελέσματα, μικρό χρόνο νοσηλείας και ταχύτατη ανάρρωση.
-
Ακράτεια προσπαθείας (stress ακράτεια) στους άνδρες
Εμφανίζεται κυρίως μετά από επεμβάσεις θεραπείας καρκίνου του προστάτη. Οι θεραπευτικές επιλογές είναι:
-
-
- Συμπίεση ουρήθρας
- Ασκήσεις πυελικού εδάφους
- Ταινίες ανάρτησης
- Τεχνητός σφιγκτήρας. Αποτελεί μια μηχανική συσκευή, που δρα σαν βαλβίδα για τον έλεγχο της απώλειας ούρων και θεωρείται η μέθοδος επιλογής στην ανδρική ακράτεια προσπαθείας ως προς τις μεθόδους χειρουργικής ακράτειας.
-
Επιτακτική ακράτεια (ακράτεια από έπειξη)
Η αρχική αντιμετώπιση της επιτακτικής ακράτειας περιλαμβάνει:
-
-
- Ασκήσεις πυελικού εδάφους
- Επανεκπαίδευση κύστης
- Φαρμακευτική θεραπεία με αντιχολινεργικά
- Αν παραπάνω μέτρα αποτύχουν για την αντιμετώπιση της επιτακτικής ακράτειας, τότε η επόμενη θεραπευτική επιλογή περιλαμβάνει χειρουργική προσέγγιση με:
- Ενδοκυστικές ενέσεις αλλαντοτοξίνης
- Νευροδιέγερση
- Επεμβάσεις στην κύστη
-
Ακράτεια από υπερπλήρωση
Η αντιμετώπιση της ακράτειας από υπερπλήρωση αποσκοπεί στην άρση του αίτιου (κωλύματος) που την προκαλεί. `Ετσι η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει:
-
- Φαρμακευτική θεραπεία για αντιμετώπιση του υποκείμενου αίτιου, π.χ την υπερπλασία προστάτη
- Διαλείποντες αυτοκαθετηριασμούς
- Χειρουργική αντιμετώπιση του υποκείμενου αίτιου π.χ διουρηθρική προστατεκτομή σε υπερπλασία προστάτη, ουρηθρόλυση σε στενώματα ουρήθρας, αντιμετώπιση πρόπτωσης στις γυναίκες.