Οι νεφροί είναι όργανα ζωτικής ζημασίας καθώς φιλτράρουν το αίμα και αποβάλλουν τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού, μέσω του ουροποιητικού συστήματος, ως ούρα. Τα ούρα που παράγονται στα νεφρά, μεταφέρονται και αποθηκεύονται στην ουροδόχο κύστη, μέσω δύο μικρών σωλήνων, που ονομάζονται ουρητήρες. Εν συνεχεία αποβάλλονται μέσω της ουρήθρας κατά την ούρηση. Όπως κάθε όργανο, οι νεφροί μπορούν να προσβληθούν από καρκίνο.
Ο καρκίνος του νεφρού αποτελεί περίπου το 3% των καρκίνων που εμφανίζονται στον ενήλικα. Η συχνότερη μορφή του είναι το αδενοκαρκίνωμα ή νεφροκυτταρικό καρκίνωμα (ΝΚ) το οποίο αναπτύσσεται από τα κύτταρα που επενδύουν το σωληναριακό σύστημα που υπάρχει μέσα στο νεφρό. Ο καρκίνος μπορεί να αναπτύσσεται προοδευτικά με την πάροδο των ετών και να μην προκαλέσει κανένα σύμπτωμα, λόγω της θέσης του νεφρού, που βρίσκεται οπισθοπεριτοναϊκά. Για το λόγο αυτό, οι περισσότεροι καρκίνοι του νεφρού ανακαλύπτονται τυχαία, μετά από απεικονιστικό έλεγχο π.χ. υπερηχογράφημα, αξονική, που διενεργήθηκε για άλλο σκοπό. Όταν ανευρίσκονται και είναι σε αρχικά στάδια η χειρουργική θεραπεία προσφέρει υψηλά ποσοστά ίασης.
Διάγνωση
Η τελική διάγνωση τεκμηριώνεται απολύτως μετά την αφαίρεση του νεφρού, με την εξέτασή του στο μικροσκόπιο, η οποία μας παρέχει και πληροφορίες για τον βαθμό επιθετικότητας του όγκου (Fuhrman grade) και το στάδιο, δηλαδή αν ο όγκος είναι εντοπισμένος στο νεφρό ή όχι. Οι προεγχειρητικές βιοψίες του νεφρού δεν αποτελούν συνήθη πρακτική, καθώς υπάρχει δυσκολία στην αξιολόγησή τους και συνεπώς μπορεί τα αποτελέσματά τους να είναι παραπλανητικά.
Σε ποσοστό άνω του 90% οι μεγάλοι συμπαγείς όγκοι του νεφρού είναι κακοήθεις, γιαυτό και η απόφαση για χειρουργική επέμβαση στηρίζεται στα ευρήματα της αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας.
Θεραπεία
Η καταλληλότερη θεραπεία του καρκίνου του νεφρού είναι η χειρουργική αφαίρεσή του, καθώς δεν είναι ευαίσθητος στην ακτινοθεραπεία ή την χημειοθεραπεία. Η χειρουργική τεχνική, εξαρτάται από το μέγεθος και την εντόπιση του όγκου. Έτσι εκτός από την ριζική νεφρεκτομή υπάρχει και η συντηρητικότερη παρέμβαση της μερικής νεφρεκτομής.
Ριζική νεφρεκτομή
Αποτελεί την θεραπεία εκλογής του νεφροκυτταρικού καρκίνου και περιλαμβάνει την αφαίρεση ολόκληρου του νεφρού, του περινεφρικού λίπους και των επιχώριων λεμφαδένων. Μπορεί να πραγματοποιηθεί με την κλασσική ανοιχτή μέθοδο που απαιτεί μεγάλη τομή, λαπαροσκοπικώς με τις δυσκολίες που παρουσιάζει αυτού του είδους η προσέγγιση και ρομποτικά με όλα τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η ρομποτική χειρουργική.
Μερική νεφρεκτομή
Αναλόγως με το μέγεθος και την εντόπιση του καρκίνου του νεφρού, μπορεί να πραγματοποιηθεί αφαίρεση του όγκου μαζί με ένα μικρό τμήμα του υγιούς νεφρού, έτσι ώστε να μην αφαιρεθεί ολόκληρο το νεφρό. Η μερική νεφρεκτομή μπορεί να αποτελέσει την μέθοδο επιλογής σε μικρούς περιφερικά εντοπισμένους όγκους <4εκ., αλλά και σε ασθενείς που εμφανίζουν αμφοτερόπλευρα νεφρικό καρκίνο ή έχουν έναν μόνο (ανατομικά ή λειτουργικά) νεφρό. Η μέθοδος αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με την κλασσική ανοιχτή μέθοδο που απαιτεί μεγάλη τομή, λαπαροσκοπικώς με τις δυσκολίες που παρουσιάζει αυτού του είδους η προσέγγιση και ρομποτικά με όλα τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η ρομποτική χειρουργική.
Συστηματική θεραπεία
Δυστυχώς μερικές φορές, την στιγμή της διάγνωσης, ο καρκίνος του νεφρού έχει επεκταθεί και έχει δώσει μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα (π.χ. πνεύμονες, ήπαρ). Η νόσος σε αυτά τα στάδια δεν είναι ίασιμη. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ριζική νεφρεκτομή μπορεί να εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την χορήγηση μοριακά στοχευμένης θεραπείας.